Dat een groene leefomgeving gezond is, is welbekend. Zeker met groeiende maatschappelijke aandacht voor duurzame thema’s zoals minder afval en schoon drinkwater staat dit in de schijnwerpers. In het onderwijs kunnen scholen hier invulling aan geven met het programma Gezonde School, een samenwerking tussen PO-Raad, VO-raad, het RIVM en GGD GHOR Nederland. Met de Gezonde School-aanpak maken scholen een gezonde leefstijl voor docenten en leerlingen vanzelfsprekend. Daarbij kiezen zij zelf op welke van de verschillende gezondheidsthema’s zij de focus leggen. SME is themahouder van het gezondheidsthema Natuur en milieu. Dit thema staat bij scholen met het Gezonde School vignet steeds hoger in belangstelling. Hoe ziet dit thema eruit en aan wat voor concrete activiteiten kan je denken?
Verkenning van het thema Natuur en Milieu
Al langere tijd leeft bij scholen de motivatie om op een integrale manier aan een gezonde omgeving te werken. Slaap, bewegen en sport, voeding en hygiëne zijn o.a. thema’s waar je als Gezonde School mee aan de slag gaat. Maar ook het hanteren van een duurzame levensstijl, waarbij je je inzet je je in voor de wereld om je heen, zoals schone lucht, water en land heeft impact op een gezonde levensstijl.
Om toe te werken naar een integrale aanpak rondom deze thema’s, heeft SME in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat in 2019 verkend hoe milieu, natuur en duurzaamheid een structurele plek kunnen vinden binnen het Gezonde School programma. Gezonde school adviseurs, Eco-Schools en NDE professionals hebben meegedacht over deze vraag. Uit dit onderzoek bleek dat er ruim draagvlak was voor verdere integratie van een duurzame- en een gezonde leefstijl en dat ze veelal in elkaars verlengde liggen. De integratie van natuur en milieu als gezondheidsthema in het Gezonde School programma hebben we vervolgens samen verder vorm gegeven en we hebben de inhoud van het thema herzien.
Net als de andere gezondheidsthema’s is het thema Natuur en milieu binnen de vier pijlers van de Gezonde School-aanpak te verdelen: educatie, schoolomgeving, signalering en beleid. Binnen educatie leren leerlingen bijvoorbeeld inhoudelijk meer over duurzaamheid en milieu. Hoe zuiveren bomen lucht? Hoe zorgt ventilatie voor een gezondere omgeving? Op het gebied van signalering kunnen scholen de Binnenmilieuscan Basisscholen aanvragen om zo in kaart te krijgen welke kwesties op die school spelen. Maar signalering vraagt ook aandacht voor het gedrag van docenten en leerlingen rondom gezondheid. Minder concentratie of mentale klachten kunnen door hitte toenemen.
SME traint de Gezonde School-coördinatoren
Op een integrale manier bezig gaan met gezondheid, natuur en milieu binnen het onderwijs vraagt om een goede skillset. Als themahouder Natuur en milieu heeft SME al een aantal keer een training mogen verzorgen voor Gezonde School-coördinatoren; docenten die op hun eigen school de Gezonde School-aanpak coördineren De animo voor dit thema leeft steeds meer onder scholen. Ook dit najaar staan twee verdiepende trainingen geplant voor coördinatoren van meer dan 50 scholen.
In de training komen verschillende interventies naar voren waar een school mee aan de slag kan. Zo leer je kiezen welke maatregelen je wilt toepassen binnen het thema natuur en milieu. Hoe creëer je een natuurlijk en uitdagend schoolplein? Welke maatregelen kan een school treffen voor een gezond binnen- en buitenmilieu? Maar we gaan bijvoorbeeld ook in op het creëren van draagvlak op een school en hoe je een cultuur kunt creëren waar iedereen zich uitgenodigd voelt om bij te dragen. Op deze manier is er ook voldoende ruimte voor gedragsverandering en participatie, wat essentieel is voor een geslaagd programma rondom gezondheid, natuur en milieu.
Katinka Schlette
