Op de grens van 2023

Zo tussen het Sinterklaassnoepgoed en de Kerstdagen in is het een natuurlijk moment om even terug te kijken en ook vooruit te kijken. Vanuit SME neem ik u graag mee in waar wij onze impact maken.

Duurzaam onderwijs voor onze jongeren

Whole School Approach

Het jaar 2022 ging voortvarend van start met de internationale en nationale conferentie over de Whole School Approach die wij vanuit SME hebben georganiseerd met subsidie van de ministeries van OCW, LNV en van het programma DuurzaamDoor. Voor SME een uniek moment om de integrale benadering van duurzaamheid in het onderwijs een stap verder te brengen.

Tijdens de conferentie eind maart zie je de kracht en blijkt dat er een heel internationaal netwerk is van UNECE en UNESCO dat al jaren bezig is met Education for Sustainable Development (ESD) en de Whole School Approach (WSA). Niet voor niets hebben in 2021 in Berlijn 75 landen ingestemd met de toepassing van de WSA, waaronder Nederland. Er is zoveel deskundigheid en ervaring beschikbaar bij de deelnemers en dat heeft geleid tot een concept (zie bloem) dat ons helpt de goede vragen te stellen. De conferentie werd afgerond met een Nederlands deel waar ministeries, andere overheden, ondersteuners en vooral het onderwijs zelf samen aangaven de WSA vorm en invulling te geven in Nederland. Een interdepartementale werkgroep van vijf ministeries (OCW, IenW, LNV, EZK, BZK) pakt de handschoen op. Alle verslagen presentaties en rapporten zijn hier te vinden.

"Er is zoveel deskundigheid en ervaring beschikbaar bij de deelnemers en dat heeft geleid tot een concept dat ons helpt de goede vragen te stellen."

WSA 2023

SME is gevraagd met andere partijen zoals Duurzame PABO, verenging Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling (GDO), Leren voor Morgen en Oberon opdrachten rond de WSA uit te voeren. Zo brengen wij de interdepartementale werkgroep in contact met de scholen, wordt er een toolkit ontwikkeld, worden de internationale sets voor duurzaamheidscompetenties vergeleken en wordt de WSA-conferentie 2023 voorbereid. Wij bouwen gezamenlijk stevig verder aan dit gedachtegoed.

Eco-Schools

Afgelopen jaar hebben we het geheel herziene aanbod van Eco-Schools breed uit kunnen dragen. Voor de ruim 170 scholen die deelnemen en voor hun begeleiders biedt Mijn Eco-Schools een online omgeving waar heel erg veel informatie, tools en ervaringen te vinden zijn, waar de scholen en vooral de Eco-teams mee verder kunnen. Wat wij zien is dat steeds meer lokale centra voor natuur- en milieueducatie (NME-centra) Eco-Schoolsbegeleider zijn geworden en daarmee regelmatig met leerlingen, docenten en directie van scholen overleg hebben.

Onderling vinden er dagen plaats waar kennis en ervaring worden uitgewisseld. Tijdens de jaarlijkse inspiratiedag voor alle Eco-teams bruisde het als altijd. Je voelt de energie en het enthousiasme van de Eco-teams en dit jaar was het bijzonder leuk vanwege de muzikale touch. Hoe motiveer je anderen tot duurzaam gedrag? De Eco-teams kwamen met deze vraag naar de inspiratiedag. Door het maken van o.a. een gezamenlijke recycle-rap hebben zij zelf mogen ervaren dat muziek verbindt, inspireert en gewoon leuk is! En dat is waar het om draait in het aanzetten tot een duurzame beweging.

 "Hoe motiveer je anderen tot duurzaam gedrag?"

Onderzoeken duurzaam onderwijs

Onderzoeken duurzaam onderwijs

In de aanloop naar de WSA conferentie mochten wij samen met Oberon onderzoek doen naar de vraag of er draagvlak is voor een programma Duurzame School. De uitkomst is dat duurzaamheid in het onderwijs belangrijk en urgent gevonden wordt, maar dat het onderwijs zo druk is dat zij niet op weer een apart programma zitten te wachten. Anderzijds is er binnen het onderwijs een grote behoefte aan instrumenten en ondersteuning om een duurzame school te realiseren. Het advies is dan ook om de ‘coalition of the willing’ te ondersteunen op de onderdelen van de WSA-bloem en dat er gericht gevraagd wordt waar zij behoefte aan hebben. Het onderzoeksrapport is hier te vinden.

Onderzoek best and critical practices WSA

Eveneens in aanloop naar de WSA-conferentie heeft de Wageningen Universiteit (WUR) -met een beetje SME- een onderzoek gedaan naar 25 best and critical pratices als het gaat om de WSA. Je ziet in het onderzoek waar scholen tegen aanlopen en welke uitdagingen zij aangaan. Het zou doodzonde zijn als dit onderzoek op de stapel van uitgevoerde onderzoeken blijft liggen. Heel veel scholen, beleidsmakers en ondersteuners kunnen er baat bij hebben om het denken over de WSA verder aan te scherpen. 

Energietransitie

Energiearmoede

Wie had voorspeld dat we na Covid-19 met een oorlog, inflatie en energiearmoede geconfronteerd zouden worden, werd waarschijnlijk voor gek verklaard. Inmiddels zitten we er middenin. Met als harde consequentie dat veel mensen hun energierekening niet meer kunnen betalen. Met de inzet van energieworkshops en het opleiden van energiecoaches laten we al jaren zien dat een besparing van ca 15% door gedrag goed mogelijk en soms zelfs heel eenvoudig is door bijvoorbeeld de thermostaat een graad lager te zetten en de CV-ketel op 60C te zetten. Vele gemeenten en woningcorporaties hebben ons gevraagd trainingen en workshops te geven voor bewoners. Het gaat dan niet alleen om het geven van tips maar ook om uit te leggen waarom de prijzen zo hard stijgen, waarom de verschillen tussen huishoudens zo groot zijn en hoe het prijsplafond werkt. Dit doen we graag, omdat we zien dat het directe impact heeft voor de deelnemers. Meer informatie vindt u hier.

Wijk van NU

Nadat gemeenten de meer regionale energie strategieën (RES) en transitievisies Warmte hebben ontwikkeld is het tijd om dit te vertalen naar wijken en buurten. Straks moet er voor alle wijken een wijkuitvoeringsplan (WUP) voor energie komen, te beginnen met de wijken die over acht jaar aardgasvrij moeten zijn. Dit vraagstuk kan je niet alleen technisch oplossen. Het valt of staat bij de deelname van bewoners, die hun eigen keuzes daarin maken. Dit vergt een veranderproces waarin participatie een cruciale rol vervult. Voor SME was dit de aanleiding om samen met technisch bureau DWA en met procesbegeleiders van Bureau Loo een coalitie te smeden: Wijkvannu.nl. Op diverse plekken in het land zijn wij bezig de WUP’s te ontwikkelen. In 2023 staan wij voor u klaar en vooral samen met de bewoners.

Beleid

Steeds vaker komen wij bij de beleidsontwikkeling, jaarrapportages opstellen en rekenkamer­onderzoeken naar duurzaamheid die wij uitvoeren tegen dat er grote doelen zijn bepaald, maar dat de maatregelen, capaciteit en het budget onvoldoende zijn om de doelen te kunnen behalen. Het is voor de raad en samenleving bijna ondoenlijk geworden om te bepalen of de gemeente het goed doet of niet als het gaat om duurzaamheid, energie, klimaat etc. De conclusies en aanbevelingen die we in 2022 deden in onze rekenkameronderzoeken om de doelen en resultaten inzichtelijk te maken, werden dan ook steeds in zijn geheel overgenomen. In 2023 hopen we nog meer gemeenten te helpen om resultaten van beleid inzichtelijk te maken voor raad en samenleving. Wanneer gemeentelijke organisatie, de raad en samenleving dezelfde taal gaan spreken, wordt het ook eenvoudiger om concrete duurzame stappen te zetten. Voor meer informatie over beleidsontwikkeling van SME verwijzen we u graag door naar de pagina beleidsontwikkeling!

"In 2023 hopen we nog meer gemeenten te helpen om resultaten van beleid inzichtelijk te maken voor raad en samenleving."

SME en samenwerking

Ook zelf bij SME hebben we niet stilgezeten. Onze teams educatie, participatie en support zijn verrijkt met nieuwe mensen. We staan op de drempel van een spannende ontwikkeling. Per 1 januari 2023 neemt vereniging Gemeenten voor Duurzame Ontwikkeling (GDO) een deel van de aandelen SME over van vereniging IVN. Dit betekent dat we heel erg nauw met GDO en het netwerk van 140 NME-centra gaan samenwerken en dat SME het bureau wordt van GDO. Wij zijn er van overtuigd dat we samen meer kracht kunnen generen om duurzaamheid voor jongeren te realiseren en dit blijven we samen met IVN doen. In aansluiting daarop zal SME ook het bureau gaan vormen voor Stichting Duurzame PABO, zodat het netwerk nog meer samen ‘voor en door’ de pabo’s aan duurzaamheid kan werken.

De intensieve samenwerking met GDO en Duurzame PABO is een kans die we met beide handen aanpakken. Met hen en met partijen als IVN, Verus, Leren voor Morgen, NADO en vele anderen willen wij in 2023 en verder goed samen blijven werken. Voor ons staat nog steeds voorop: 'Duurzaamheid is mensenwerk’ en daar werken wij met klanten en partners graag samen aan.

"Voor ons staat nog steeds voorop: Duurzaamheid is mensenwerk"