We kunnen er niet meer omheen: we kampen met extreme hittegolven in de zomers. Hitte en hittestress, vaak in combinatie met droogte, krijgen steeds meer aandacht omdat we de gevolgen sinds een aantal jaren bijna elke zomer ondervinden. Het nieuws staat er vol mee: van bosbranden tot verbleekt koraal. Afgelopen juli was de warmste maand in de afgelopen honderdduizend jaar en volgens klimaatwetenschapper Frederieke Otto is dit pas het begin. Het is daarom belangrijk om te weten wat hitte en droogte precies zijn, welke verschijnselen de fenomenen met zich meenemen, wie er het meeste last van hebben en hoe we de consequenties zo goed mogelijk tegen kunnen gaan.
Van wiskunde tot maatschappijleer
We werken in verschillende projecten met gemeenten samen om wijken en steden klimaatbestendig te maken. Daarnaast is het ook een belangrijk thema voor onze onderwijsprojecten. Steeds meer scholen gaan aan de slag met onderwijs over hitte en droogte. Daarom heeft SME samen met diverse partners gewerkt aan twee klimaatadaptatie inspiratiekaarten. In deze inspiratiekaarten worden de processen, de gevolgen en de handelingsperspectieven voor de fenomenen besproken. Voor verschillende vakken is er een uniek lespakket met interessante onderwerpen om met de leerlingen te bespreken. Ook zijn de inspiratiekaarten gevuld met proefjes die leerlingen kunnen doen, zoals bijvoorbeeld een onderzoek naar droogte in de eigen woonplaats. Door deze speciaal samengestelde opdrachten en onderwerpen komen naast de voor de hand liggende biologie, aardrijkskunde, natuurkunde en scheikunde ook maatschappijleer, Nederlands en Engels, wiskunde en kunst aan de beurt.
Doordat het educatiepakket per vak aangepast is, krijgen leerkrachten ook de kans om dieper op de stof in te gaan. Zo kan een docent maatschappijleer bijvoorbeeld dieper ingaan op de rol van het politiek en gemeentelijk beleid voor klimaatadaptatie, maar ook op de rol van de leerling. Energiearmoede, en waarom bepaalde gezinnen meer getroffen worden door de gevolgen van klimaatadaptatie, zijn ook onderwerpen die zo bespreekbaar worden gemaakt. Zo komen sociale factoren ook aan bod. Het probleem wordt dankzij de inspiratiekaarten inzichtelijker gemaakt. Dit laat de leerlingen zien dat klimaatadaptatie relevant is voor iedereen.
Watereducatie wordt steeds relevanter
Een andere manier waarop je met je klas aan de slag kan met de thema’s hitte en droogte is via Watereducatie.nl. De missie van dit platform, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, is om het waterbewustzijn van leerlingen te vergroten. Door dit soort actuele problemen met leerlingen te bespreken vergroot je hun bewustzijn van de wereld om hen heen. Op de website van Watereducatie.nl zijn allerlei lesmaterialen te vinden. Ook kan je hier een gastles voor je klas boeken.
Het inzien van de problematiek rondom droogte kan leiden tot discussies in de klas, brainstormen over mogelijke oplossingen en uiteindelijk zelfs duurzamer gedrag bij leerlingen. Watereducatie.nl probeert om het verhaal van drinkwater en haar problemen op een begrijpelijke manier op leerlingen over te brengen door allerlei verschillende educatieprogramma’s aan te bieden.
Momenteel is SME ook bezig om met PWN te kijken naar wat de behoeftes van docenten zijn om lesmateriaal te ontwikkelen wat op hun eisen aansluit. Hierbij is de verwachting dat er in verloop van tijd nog meer kwalitatief lesmateriaal bijkomt.
Drinkwaterproblematiek
Een concreet voorbeeld van droogte wat je in de klas kunt bespreken is drinkwaterproblematiek. Drinkwater is immers iets wat elke leerling dagelijks in diens leven tegenkomt. Droogte dreigt een steeds groter probleem in onze samenleving te worden. De vraag naar water blijft stijgen, maar drinkwaterbedrijven geven aan dat er nu al tekorten ontstaan. Een groot probleem waar drinkwaterbedrijven tegen aan lopen is een zoetwatertekort door te hoge temperaturen en neerslagtekorten. Wanneer het weinig regent en de temperaturen hoog zijn, daalt het waterpeil flink als gevolg van verdamping en weinig aanvoer van regenwater. Als resultaat kan zeewater ons rivierwater binnendringen. Te zout water is schadelijk voor de landbouw en de natuur. Om dit te voorkomen worden in zo’n situatie diverse gemalen gesloten terwijl zij normaal gesproken de aanvoer van zoet water regelen. Dit kan ervoor zorgen dat een drinkwaterbedrijf te weinig water kan winnen wat geschikt is om drinkwater van te maken.
Een les over drinkwaterproblematiek hoeft niet saai te zijn! Je kan dit bijvoorbeeld combineren met een van de proeven van Les je dorst, het platform over drinkwater voor het po. Zij leggen bijvoorbeeld uit hoe leerlingen zelf een waterzuivering kunnen maken van een fles.
Wanneer je met het thema hitte en droogte aan de slag wil met je klas zijn er dus genoeg mogelijkheden op deze platforms: van proefjes tot gastlessen en van zelf onderzoek doen naar microplastics tot beleid rondom klimaatadaptatie.
Sarah Herforth
