Hoe zorg je dat het onderwijs aansluit bij de uitdagingen in onze samenleving – nu en in de toekomst? En hoe pak je dit mét de mensen in de school aan, zonder te beslissen óver je personeel? “De Sustainable Development Goals moeten gewoon in iedere les zitten,” vertelt docent en Community of Practice-deelnemer Mike van het Zone college Doetinchem. SME faciliteert een Community of Practice voor docenten uit het beroepsonderwijs van vmbo, mbo en hbo. Wat heeft een community te bieden en hoe draagt zij bij aan een leercultuur in het onderwijs?
Wat is een CoP?
In de Community of Practice Circular Skills komen professionals uit eenzelfde vakgroep samen, om te werken aan ingewikkelde praktijkproblemen waar niet direct antwoord op is. Een CoP biedt een open en experimentele leeromgeving. Wat deelnemers aan een CoP bindt, is een gemeenschappelijke urgentie, een gedeeld weerbarstig vraagstuk en de noodzaak en de ambitie om het op te lossen. Je werkt met z’n allen gericht aan dat vraagstuk.
In deze CoP voor vmbo-, mbo- en hbo-docenten staan de vragen centraal:
- Hoe zorg je dat beroepsonderwijs aansluit bij de behoefte aan vakmensen in de circulaire economie?
- Wat kan ik als docent doen om mijn collega’s te motiveren voor onderwijs over duurzaamheid en de circulaire economie? Hoe zorg ik dat de schoolleiding de inspanningen van docenten ziet en waardeert?
Wat levert een CoP op?
In een CoP kun je antwoorden krijgen op complexe vragen. Er ontstaat ‘transformatief leren’: er wordt door de lagen van een organisatie heen geleerd van elkaar. Door vrije uitwisseling van kennis, inzichten en ervaringen leert en ontwikkelt een professional samen met anderen al doende nieuwe manieren om met problemen en uitdagingen om te gaan.
Wanneer zet je een CoP in?
Het gaat niet om het oplossen van een bekend probleem, of om kleine aanpassingen van routines (eerste orde leren). Een CoP is gericht op het vernieuwen van een situatie, door te kijken naar onderliggende patronen en waarden van de bestaande vraagstukken. Waarvoor je inbreng vanuit meerdere disciplines, achtergronden en perspectieven nodig hebt. Dat wordt ook wel tweede orde leren genoemd.
De opbrengsten na 2 bijeenkomsten
“Jullie houden het tempo hoog en zorgen voor fijne afwisseling, waardoor de opbrengst van de sessies hoog is,” vertelt deelneemster Brechje Masman. Via afwisselende werkvormen van denken en doen en methodes als design thinking, een buddysysteem, Mural, Miro creëert SME een uitdagende leeromgeving, waarbinnen ruimte is voor alle ideeën en input van deelnemend docenten. “De snelheid waarmee deelnemers met oplossingen en ideeën komen is fascinerend,” vertelt facilitator Ruth Pasternak van SME. “Ze bloeien enorm op, doordat ze kunnen samenwerken met gelijkgestemden. Ik hoor en zie ze oplossingsgericht denken en docenten die echt willen aanpakken.”
Een kijkje in de keuken
Iedere sessie krijgen twee docenten ruimte om goede praktijken te delen. In no-time vliegt er een grote hoeveelheid best practices over de online tafel, over hoe om te gaan met de weerbarstigheid van lesgeven over duurzaamheid en de circulaire economie.
Marleen: ‘Eigenlijk is lesgeven over duurzaamheid heel eenvoudig: de natuur verbindt mensen. Met educatiecentrum De Bostuin hebben we in één jaar 960 leerlingen bereikt. We hebben een poule van 15 zzp-ers, stagiairs en een hoop vrijwilligers. Doordat ik in dit centrum lesgeef aan basisschoolkinderen, leer ik – ook als ik ‘mijn’ vmbo-leerlingen lesgeef – door kinderogen te kijken. Dit is enorm inspirerend. Op de pabo’s heb ik de ‘practina’s’ geïntroduceerd: overal is natuur, ook in de meest versteende wijken. Door op en via de tuin te werken komt het curriculum makkelijker binnen bij alle kinderen.” Marleen is de aanjager, maar kan ook goed overdragen, bijvoorbeeld aan stagiairs. En deze stagiairs worden weer praktijkopleiders.
Ook aan de slag met een lastig vraagstuk?
“Niet altijd maar in je eentje bezig zijn met duurzame ontwikkeling en de circulaire transitie op je eigen school, maar samen optrekken en kennis delen; dát is waar de Community of Practice om draait,” vertelt CoP-facilitator Ruth Pasternak van SME.
Wil je sparren over de opzet van een Community of Practice? Wil je iemand die meedenkt over hoe je samen kunt werken aan moeilijke vraagstukken, waarbij deelnemers gemotiveerd en oplossingsgericht aan de slag gaan? Neem dan contact met ons op.
Thijs van der Meulen
