In de jaren 1970 tot 1980 is in veel gemeenten een start gemaakt met natuur-en milieueducatie centra (NME-centra). Na het rapport van de club van Rome werd het belang van NME onderkend en ook het belang om dat op een goede manier in het onderwijs te delen. Nu zo’n kleine 50 jaar later zijn er nog steeds 140 NME-centra in ons land die dagelijks het onderwijs ondersteunen, De helft daarvan is een gemeentelijke dienst en de andere helft is een eigen stichting die meestal subsidie van de gemeente krijgt. Meer dan 1.000 medewerkers en rond de 2.500 vrijwilligers doen hun best om leerlingen natuur, milieu en duurzaamheid te laten ervaren en daar op een levensechte manier over te laten leren. De vereniging gemeenten voor duurzame ontwikkeling (GDO) is de koepel van deze NME-organisaties.
Scharnierpunt tussen overheid en samenleving
Wij zien dat steeds meer NME-centra de ramen opengooien en kansen pakken. Traditioneel hielden de NME-centra zich alleen bezig met natuur voor basisschoolleerlingen. Inmiddels gaat het over de grote duurzaamheidsonderwerpen biodiversiteit, klimaatadaptatie, energietransitie, duurzame mobiliteit en circulaire economie. Dit doen zij niet alleen meer voor basisscholen, maar ook voor voortgezet onderwijs scholen en voor participatie bij bewoners. Hiermee zijn de NME-centra een veranderproces gestart dat ertoe leidt dat zij een echt scharnierpunt worden tussen overheid en samenleving. De medewerkers van de centra spreken de taal van het beleid en de taal die gebruikt wordt in de prakijk. Dit kan alleen maar beter worden, denk aan de klimaatdialogen, aan de participatie omgevingswet of aan de wijkuitvoeringsplannen voor aardgasvrije wijken. Vergeet ook niet de initiatieven die vanuit de samenleving zelf ontstaan zoals buurttuinen, het vergroenen van versteende tuinen of energiecoöperaties.
Versterk NME-centra
Toch zijn NME-centra uitermate kwetsbaar. Ze zijn te bescheiden over de maatschappelijke impact die ze met hun werkzaamheden creëren. Dat maakt ze kwetsbaar, omdat het nog steeds geen kerntaak van gemeenten is. Met alle bezuinigingen vanwege hoge kosten van het sociaal domein (Wmo en Jeugd) en door corona wordt er snel een streep gezet door het budget voor NME. Zonder twijfel speelt dit straks ook bij diverse gemeenten na de gemeenteraadsverkiezingen in maart. Maar daar zal ook meespelen dat duurzaamheid, klimaat, energie en circulair hoge prioriteit krijgen. Onze oproep aan alle gemeenteraden en colleges is: versterk juist de NME-centra. Voor duurzaamheid en voor participatie zijn zij de toegang tot de samenleving. Je hebt ze keihard nodig! Als je de NME-centra de kans geeft om zich verder op het vlak van de duurzaamheidsonderwerp én participatie te laten ontwikkelen dan heb je als gemeente goud in handen. Je bouwt samen met je inwoners aan een goede leefomgeving met bijbehorend duurzaam gedrag. Geef hen de ruimte, het werkt echt!
Belangrijke infrastructuur
De NME-centra worden ook landelijk als een belangrijke infrastructuur gezien. Zij zijn al als uitvoerend partner gevraagd voor het programma Jong Leren Eten van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) en er wordt landelijk nagedacht over een landelijk programma voor duurzaamheid in het onderwijs en daarin zouden de NME-centra en grote rol kunnen vervullen. Zo aan het begin van 2022 zijn wij hoopvol gestemd en hopen wij dat de colleges en raden hun NME-centra blijven steunen.
Ondersteuning nodig bij NME-beleid?
Neem contact met ons op!
Hak van Nispen tot Pannerden
