De energietransitie is steeds vaker in het nieuws. Om de afgesproken klimaatdoelen te halen gaan we onze energie duurzaam opwekken en stoppen met het gebruik van aardgas. Dat heeft ingrijpende gevolgen en iedereen in Nederland krijgt er mee te maken.
Iedereen is nodig
Begin 2019 waren volgens het CBS 92% van de woningen in Nederland aangesloten op aardgas. Het is een flinke uitdaging om alle woningen aardgasvrij te maken voor 2050 en alternatieven te organiseren om ons huidige verbruik te dekken. Het is niet alleen een technische en economische uitdaging, maar óók een sociaal-maatschappelijke uitdaging. Om de omvangrijke transitie voor elkaar te krijgen is het dus van belang dat iedereen meedoet.
Diversiteit en inclusie in de energietransitie
Als we willen dat iedereen meedoet, moeten we zorgen dat de energietransitie inclusief is. Mensen hebben diverse belangen en perspectieven door onder andere hun geslacht, leeftijd, etnische en/of culturele achtergrond. Daar moet rekening mee gehouden worden in het organiseren van de energietransitie en in de communicatiemiddelen en taalgebruik. Dit betekent dat ook groepen kunnen meedoen waarvoor het lastiger of minder haalbaar is.
Wanneer we kijken naar wat er op dit moment in de transitie gebeurt, is het vooral een specifieke groep die hierin betrokken en gestimuleerd wordt om eerste stappen te zetten. Elektrische laadpalen staan in de duurdere wijken, subsidies voor groene stroom en zonnepanelen gaan vooral naar witte woonwijken en door beter geïsoleerde woningen hoeft de verwarming minder hoog gestookt te worden. Bewoners die lager zijn opgeleid, het sociaaleconomisch moeilijk hebben, in kwetsbare wijken wonen en vaker een migratieachtergrond hebben, zijn lastig te betrekken in de transitie. Dat is ook logisch: deze mensen zijn vaak meer bezig met ‘overleven’ en hebben hierdoor geen ruimte in hun hoofd om na te denken over duurzaam leven.
Toch krijgen ook deze mensen te maken met de transitie, bijvoorbeeld omdat de woningcorporatie de woning aardgasvrij gaat maken en ze straks op een andere kookplaat moeten gaan koken. Hierbij komen we al specifieke drempels tegen. Zo blijkt uit onderzoek van KIS en Klimaatverbond Nederland dat geïnterviewden zich zorgen maken over of het eten wel lekker smaakt wanneer je kookt op inductie, of dat de tajine niet op de kookplaat kan. De onderzoekers zagen dat er behoefte is aan meer kennis en voorlichting, met aandacht en respect voor culturele aspecten. Verder wordt geadviseerd om praktische tips te geven hoe het anders kan.
Participatie in de energietransitie voor gemeenten
Hoe bereik je een diverse groep mensen in je aanpak? Welke mogelijkheden zijn er? Zoek aansluiting met verschillende doelgroepen, zoals mensen met lagere inkomens en migratieachtergronden. Bedenk ook waar deze doelgroep zich bevindt en ga een samenwerking aan met woningcorporaties en kies voor verbinding met locaties zoals buurthuizen in de gemeente. Wees ook bewust van wie je de boodschap laat brengen. Mensen de boodschap laten brengen die tot dezelfde doelgroep behoren als de mensen die je probeert te bereiken kan een oplossing bieden.
Energie besparen is een centraal onderdeel van de energietransitie. Energieworkshops besteden aandacht aan de energierekening, welke apparaten in huis veel energie verbruiken en geven we praktische tips over wat je zelf in huis kunt doen om energie te besparen. Niet door allerlei kostbare technische aanpassingen, maar juist door in huis zelf dingen nét anders te doen. Daarnaast helpen energiecoaches gemeenten en woningbouwcorporaties door met bewoners in gesprek te gaan over hun energieverbruik. Mensen krijgen meer handvatten om hun energieverbruik en -kosten omlaag te krijgen als ze begrijpen waar hun energieverbruik vandaan komt en praktische besparingstips krijgen. Dit heeft niet alleen een positief effect op het bedrag dat kwetsbare gezinnen overhouden om te besteden aan andere zaken. Het zorgt ook voor meer bewustwording over en begrip voor de energietransitie.
Lisa Kouwenberg
