Nu duurzaamheid een regulier onderwerp is in gemeentelijk beleid, zetten steeds meer rekenkamers en rekenkamercommissies duurzaamheid op de onderzoeksagenda. Maar hoe doe je een goed rekenkameronderzoek naar duurzaamheid? In dit artikel geven we je tips uit de praktijk voor het scherp krijgen van de onderzoeksvraag.
Rekenkamers en rekenkamercommissies onderzoeken effectiviteit (doeltreffendheid), efficiëntie (doelmatigheid) en rechtmatigheid van beleid en geven hun gemeenteraad aanbevelingen om de uitvoering van dit beleid te verbeteren. Maar hoe doe je dat als het gaat om duurzaamheid? Zorg in elk geval voor een goede basis met een duidelijke onderzoeksvraag.
Bepaal het doel
In de praktijk merken we vaak dat rekenkamer(commissies) het lastig vinden om concreet te omschrijven wat ze precies willen onderzoeken. Als dat onduidelijk is, worden de uitkomsten van het onderzoek ook onduidelijk. Wij raden aan om met elkaar stil te staan bij wat je precies wilt onderzoeken en dat expliciet te maken: wat is het doel van het onderzoek, wat wil je te weten komen? Voordat je start weet je dan als rekenkamer(commissie) of je met elkaar op één lijn zit. Een goed normenkader helpt daarbij.
Kies het juiste onderzoeksonderwerp
Duurzaamheid is een breed onderwerp. Na een quickscan waar de gemeente staat, is het wenselijk om een specifieke focus aan te brengen in het onderzoek. Bepaal daarom welk aspect centraal staat en kies een onderwerp dat aansluit op het doel.
Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om duurzaamheid af te bakenen naar één of enkele thema’s, zoals energietransitie, klimaatadaptatie, afval en circulaire economie, biodiversiteit of mobiliteit.
Voorbeelden van onderwerpen die wij recent hebben onderzocht, zijn:
- rol en invloed van de gemeenteraad,
- participatie van de samenleving bij duurzame ontwikkeling en de rol van de gemeente hierin,
- stand van zaken (huidige duurzaamheidsprestaties),
- welke prioriteit heeft duurzaamheid ten opzichte van ander beleid,
- energiebeleid en participatie,
- verduurzaming van bedrijventerreinen.
Kies de juiste vraagstelling
Vertaal het doel en het onderwerp vervolgens naar een hoofdvraag die de lading dekt. En splits deze uit in enkele deelvragen, de hoofdcategorieën van je onderzoek. Deze kun je als je wilt verder uitwerken in subvragen. Als je hoofdvraag bijvoorbeeld is: “Hoe werkt gemeente X samen op het gebied van duurzaamheid”, dan kunnen je deelvragen zijn:
- Wat is de rol en invloed van de gemeenteraad?
- Hoe verloopt de interne samenwerking?
- Hoe werkt de gemeente samen met de samenleving?
Maak de vraagstelling SMART
Kijk nog eens kritisch naar de ontstane vragen. Leidt het antwoord op deze vragen tot het inzicht waar je naar op zoek bent? Zo niet, stel de vragen dan nog iets bij en maak ze zo specifiek en meetbaar mogelijk.
Toetsingskader of normenkader
Tenslotte is het handig om een normenkader op te stellen, dat aansluit op de gekozen vragen. Aan de hand van de bevindingen die ontstaan, is dan objectief vast te stellen of (of in hoeverre) aan de norm voldaan wordt.
Zelf aan de slag?
Met dit artikel heb je een basis om zelf aan de slag te gaan met een rekenkameronderzoek. Wil je graag eens willen overleggen over welke vraagstelling goed bij jullie past? Of wil je bespreken welke onderzoeksaanpak het beste bij jullie rekenkameronderzoek duurzaamheid past? Neem dan contact met ons op. We denken graag mee!
SME kent vanuit beleidsdetacheringen de praktijk van de gemeentelijke wereld goed. Daarnaast hebben we veel ervaring met het opstellen van duurzaamheidsbeleid voor gemeenten. Altijd in samenwerking met de samenleving. In rekenkameronderzoek komt alles bij elkaar.
Lees meer over ons rekenkameronderzoek naar duurzaamheidsbeleid.
Jurgen Broeders
